Gastblog | Outdoor Fotografie Deel IV – Compositie En Verhaal

Outdoor fotografie

Gastblogger en professioneel fotografe Marloes geeft je outdoor fotografie tips om jouw outdoor avonturen nog beter vast te leggen.

In mijn vorige blogs heb je kunnen lezen hoe je jouw camera kunt instellen om de door jou gewenste effecten in een foto te bereiken. In dit vierde en laatste deel gaan we dieper in op de compositie en het toepassen van de eerder omschreven technieken om zo het “wow” effect te bereiken!

“Mist hangt als een donzen deken tussen de beukenbomen. De boomtoppen verdwijnen in het wit als ladders naar de hemel. Eindelijk! Na dagen van kou en regen is er vandaag zon voorspeld! Het lijkt wel alsof het bos weer durft te ademen en met de mist alle nattigheid laat verdwijnen. Terwijl de opkomende zon aan kracht wint ontvouwen de frisgroene beukenblaadjes zich en worden de vogels met een oorverdovend gekwetter wakker. Als in een film prikken de eerste zonnestralen door de mist heen en zetten zo het bospad waar ik over wandel in de spotlights. Het pad lijkt te roken terwijl meer en meer zonnestralen de grond bereiken; je waant je de hoofdrolspeler in een toneelstuk van moeder natuur.”
outdoor fotografieeEen prachtig landschap dus. Meteen volgt dan de vraag: hoe ga ik hier een foto nemen waarbij ik de sfeer en mijn gevoel vertaal naar een beeld? Het sprookjesachtige, bijna euforische gevoel van de eerste zonnestralen na dagen met regen.

Binnen de fotografie zijn er een aantal gouden regels die je kunt toepassen op de compositie van je foto’s. Kijk maar een naar foto’s van professionele fotografen, bijvoorbeeld op internet of in tijdschriften. Je zult merken dat zij van deze regels gebruik maken.

Regel van derden

Een van de belangrijkste gouden regels binnen de fotografie is de ‘regel van derden’. De meeste mensen zullen bij het nemen van een foto automatisch hun onderwerp in het midden plaatsen. Het onderwerp is datgene waar je zelf je aandacht op vestigt waardoor je het automatisch in het midden van je eigen blikveld plaatst. Let maar eens op bij foto’s die op je computer of telefoon staan: wandeling door de bergen, de wandelaar staat in het midden. Golfsurfen in Frankrijk: de surfer staat midden in het plaatje. Landschappen zijn hierbij geen uitzondering. Neem die foto van een pittoresk kerkje of die imposante berg… Grote kans dat die ook in het midden van de foto staat te pronken.

De regel van derden juist gebaseerd op het feit dat het onderwerp niet in het midden staat. Dit maakt de foto vaak spannender en wordt door het menselijk oog als meer ‘in balans’ en ‘natuurlijker’ ervaren. Bij de regel van derden wordt een foto verdeeld in negen vakken door middel van twee horizontale lijnen en twee verticale lijnen op gelijke afstand van elkaar. Rondom het midden van de foto krijg je hierdoor vier snijpunten waar de horizontale en verticale lijnen elkaar snijden. Zowel de lijnen als de snijpunten zijn hulpmiddelen bij het bepalen van je compositie.

Onderwerp uit het midden

We beginnen met de horizontale lijnen. Je zal zien dat deze bij landschaps-en outdoorfotografie erg handig zijn. Kun je het voorbeeld uit mijn vorige artikel nog herinneren waarbij we langs het strand liepen? Je hebt toen kunnen lezen hoe je door middel van het aanpassen van je sluitertijd water tot stilstand of in beweging brengt. We gaan nogmaals terug naar de kust en wandelen weer op blote voeten door het warme zand. De paaltjes staan nog steeds fier rechtop en beschermen ons tegen het hoge water. We gaan proberen dit gevoel van rust en eenvoud op een foto vast te leggen. Terwijl je langs de paaltjes af richting de oneindige horizon kijkt neem je een foto. De paaltjes netjes in een rijtje de verte in waar de horizon perfect in het midden de foto in tweeën splijt. Maak er nu nog maar eens eentje. Let er deze keer op dat je de horizon op één-of twee derde van de foto plaatst. Klik! En? Dat ziet er meer in balans uit, toch?

Een horizon in het midden oogt vaak wat saai en onrustig, terwijl een horizon weg uit het midden rustiger en natuurlijker overkomt.  Het werkt ook goed om op deze manier een wat saaie lucht of voorgrond minimaal te houden.

[vc_message]Tip: Speel met de horizon. Juist hoger of lager geeft meer spanning in je foto.[/vc_message]

Overigens maakt het niet uit wat voor landschap je fotografeert. Alles – van bergen tot weilanden – is in te delen in drie stukken. Zolang je lijnen in het landschap, zoals de horizon, niet in het midden plaatst maar ergens rondom een derde of twee derde van het geheel zal je zien dat je foto’s veel meer sfeer uitademen.

Horizon halverwege

Horizon op twee-derde

Een tweede trucje om je foto’s iets extra’s te geven is het gebruik van de snijpunten van de horizontale en verticale lijnen. We zijn weer op het strand. Deze keer wil je graag een surfer op de foto zetten met op de achtergrond de kustlijn. De surfer is hier het onderwerp van je foto en de zee de omgeving of context. En? Waar heb je hem geplaatst? Dikke kans dat hij in het midden van het beeld gevangen is. Logisch, dit is tenslotte waar je blik op gericht is. Maar probeer hem nu eens op een van de snijpunten te zetten, wederom uit het midden van de foto dus. Zie je? Dat is een stuk spannender en dynamischer.

Outdoor fotografie
Onderwerp op snijpunt

De snijpunten zijn misschien nog wel belangrijker dan de lijnen binnen de outdoor fotografie omdat je vaak een onderwerp- een wandelaar, fietser of bijvoorbeeld bergbeklimmer- in beeld wil hebben. Nu nog de horizon op een- of twee-derde en je hebt de volledige regel van derden gebruikt! De snijpunten komen ook van pas bij het maken van een portret. Vaak worden deze zo gemaakt dat één van de ogen van je model: meestal degene die zich het fysiek dichtst bij de camera bevindt, met een snijpunt samenvalt. Veel camera’s hebben ergens in de display instellingen een knop om het raster van de regel van derden aan en uit te zetten. Handig! Als je deze aanzet zie je over je foto het lijnenraster: een spiekbriefje op je camera!

Lijnen

Voor de tweede gouden regel binnen de outdoor fotografie gaan we terug naar het mistige bos. Spotlights on. Eekhoorns klaar? Merels klaar? Start de eerste akte! Terwijl je op het bospad geniet van de zonnestralen door de mist, stappen twee herten je beeld in en steken het pad over, recht door de zonnestralen heen. Tja, wie wil dit beeld niet op de foto hebben! Helaas is het mij nog niet gelukt. Twee wandelaars heb ik wel zover gekregen om als een pseudoherten door de zonnestralen te wandelen.
Outdoor fotografieBij het maken van zo’n foto let je op de lijnen; in dit geval het wandelpad tussen de bomen door. Een pad werkt hier heel simpel als een kijkrichting voor je ogen; je blik volgt de weg de verte in. Als je dan ergens op die lijn een onderwerp plaatst, trekt dit automatisch de aandacht -hoe klein het onderwerp ook is. Daarnaast vormen de zonnestralen hier ook een driehoek die precies uitkomt op de wandelaars. Alles in de foto leidt dus uiteindelijk naar hen toe. Met lijnen in een foto creëer je dus diepte. Je maakt van een tweedimensionaal beeld een driedimensionale beleving.

Behalve paden en wegen kunnen lijnen van alles zijn: van elektriciteitsmasten tot geulen in een pas omgeploegd weiland. Lijnen hoeven ook helemaal niet kaarsrecht te zijn, kijk maar naar het bospad, een kronkelende lijn heeft juist als voordeel dat je oog door de hele foto heen wordt geleid. Als je erop gaat letten ga je overal lijnen zien, probeer ze nu in je foto’s te gebruiken!
outdoor fotografie [vc_message]Tip: Met lijnen die weglopen naar de horizon creëer je diepte.[/vc_message]

Diepte

We hadden het net al even over het creëren van diepte in je foto’s door middel van lijnen. Dat is niet de enige manier. Je hebt niet altijd een mooie lijn de verte in en je wil meestal wel voorkomen dat je foto ‘plat’ wordt. In mijn vorige artikel heb je geleerd hoe je met scherptediepte werkt. Weet je nog? Een groot diafragma geeft een kleine scherptediepte en een klein diafragma een grote scherptediepte. Door je foto een kleine scherptediepte, dus een deel scherp en een deel onscherp, mee te geven krijg je ook diepte. In mijn vorige artikel pasten we dit toe op een portret, hierbij werd het voorste deel, het model, scherp en de achtergrond wazig. Probeer dit nu eens om te draaien. Een voorbeeld: onderstaande foto is mijn hond Sam, hij ligt lekker te luieren in onze kano. De voorgrond (de rand van de kano) is hier onscherp, terwijl de achtergrond (Sam) scherp is gebleven. Dit zorgt voor diepte in de foto. Je kunt hier ook mooi de functie van de lijn van de kanorand zien, je oog wordt meteen naar Sam geleid. Hetzelfde zie je bij de foto van het kampvuur. Door het vuur onscherp en de persoon scherp te laten creëer je ook hier weer diepte in de foto.

outdoor fotografie
Spelen met scherpdiepte

Outdoor fotografie
Spelen met scherpdiepte

Een andere manier om diepte te krijgen is door in de voorgrond iets extra’s toe te voegen. Dit werkt ook weer erg goed bij landschappen. Als voorbeeld nemen we onderstaande foto: je ziet hier een zonsopkomst boven de besneeuwde bergtoppen van de Lofoten in Noorwegen. Je ziet dat op de voorgrond een steiger in het water ligt. Let maar eens op het verschil in diepte als we dit stuk weghalen. De foto wordt een stuk platter en saaier.

Zonder voorgrond

Met voorgrond

[vc_message]Tip: Er zijn dus verschillende manieren om voor diepte in je foto’s te zorgen. Als je hiermee probeert te werken zal je zien dat je foto’s dynamischer en meer gelaagd worden.[/vc_message]

Ruimte

“Hoog boven het water, wandelend over ruige kliffen. Gevormd door de woeste zee en gierende wind. Je ziet het bijna voor je, golven hoog als wolkenkrabbers klappen met ongekende krachten tegen de kust en slijten langzaam het sterke graniet weg tot een steile wand. Hier voel je je klein, nietig, zo tussen de krachten van de natuur. Maar genieten is het wel, het uitzicht is adembenemend terwijl je langzaam verder wandelt over het rotsachtige pad. De natuur is vandaag in ruste en langs het pad groeien witte bloemetjes tussen het groene gras. In de verte grazen wilde paarden langs de rand van de klif, zich onbewust van de krachten die het zo gevormd hebben.”

Ruimte, weidsheid, natuur, landschap, schoonheid. Dit zijn allemaal elementen die je als outdoorfotograaf in je foto’s wil verwerken. In de vorige alinea heb je kunnen lezen dat diepte je foto’s dynamischer maakt. Hetzelfde geldt voor ruimte. Maar zijn ruimte en diepte niet bijna hetzelfde? Dat klopt, allebei geven ze je foto het gevoel van weidsheid en oppervlakte. Met diepte wordt alleen meer het driedimensionale gevoel van een foto bedoeld terwijl ruimte een denkbeeldig oppervlak buiten de foto laat zien.

Een voorbeeld: in het stuk tekst hierboven wandelen we over een klif. Stel dat je hier een foto van maakt met een wandelaar in beeld. Je wilt de kijker een indruk geven van de omgeving en de weidsheid hiervan. Het voordeel van het plaatsen van een wandelaar in de foto is dat je een ‘menselijke maat’ toevoegt aan je foto. Hierdoor krijg je een idee van de ruimte en grote van de andere elementen in de foto. Je weet immers ongeveer hoe groot een mens is.

[vc_message]Tip: Menselijke maat toevoegen aan een foto. Door in je foto iets herkenbaars toe te voegen: bijvoorbeeld een wandelaar, fietser, je hond, een bankje of kudde schapen, geef je de kijker een idee van de omvang van het landschap. Je ziet hoe hoog een berg is of hoe diep een ravijn. Door het toevoegen van een herkenbaar onderwerp krijgt de omgeving betekenis.[/vc_message]

Verder met de wandelaar. Waarschijnlijk loopt deze op je foto over een pad. Om de foto van ruimtelijkheid te voorzien zorg je ervoor dat er in de richting waarin de wandelaar loopt meer ruimte in de foto is dan in de richting waar de wandelaar vandaan komt. Dit kun je toepassen op alle foto’s waar beweging in zit of waar een onderdeel van de foto in een bepaalde richting beweegt. Nog wat voorbeelden:

Experimenteer

We zijn aangekomen bij het laatste stuk van deze serie over outdoor fotografie. Je hebt je camera leren kennen, geleerd hoe je hem moet instellen en je kent een aantal van de gouden regels wat betreft compositie. Je mag nu alles wat je geleerd hebt even vergeten! Dit is eigenlijk het leukste deel van de fotografie. We gaan experimenteren! “Waarom heb ik alles dan geleerd?”, hoor ik je denken. Je zal merken dat zodra je aan het experimenteren slaat je onbewust wel de opgedane kennis blijft toepassen. Je hebt leren observeren en analyseren, je weet wat je nodig hebt om een foto kloppend te maken.

Op welke manieren kun je experimenteren? Eigenlijk mag alles! Als jij denkt dat het op een bepaalde manier nemen van een foto iets bijzonders oplevert dan houdt niets je tegen dit uit te proberen. Een aantal voorbeelden: probeer eens een ander standpunt. Normaal nemen we foto’s staand op ooghoogte. Ga nu eens op de grond liggen en fotografeer vanaf daar. We noemen dit kikkerperspectief. De andere kant op kan ook natuurlijk, vanuit een hoog standpunt, vanaf een gebouw of bijvoorbeeld boom, naar beneden fotograferen. Dit noemen we vogelperspectief. De wereld ziet er dan ineens heel anders uit!

Voorbeeld kikkerperspectief

Voorbeeld kikkerperspectief

Een ander voorbeeld: bekijk de wereld eens van dichtbij. Laat voorjaarsbloemen groot afsteken tegen de achtergrond of kom oog in oog met een lieveheersbeestje.

Macro

Macro

Als laatste kun je ook snelheid in je foto brengen door de omgeving of je onderwerp te laten bewegen. Probeer eens een keer een iets langere sluitertijd, bijvoorbeeld 1/20 seconde, in te stellen op je camera waarna je de camera met een bewegend voorwerp meetrekt. Dit noemen we ‘panning’. Best een lastige techniek, maar als je hem eenmaal onder de knie hebt kun je echt iets toevoegen aan je foto’s.

Panning

Panning

Je kunt natuurlijk ook je onderwerp zelf laten bewegen, dit is een stuk makkelijker. Ook hier gebruik je een langere sluitertijd en houd je de camera stil. Persoonlijk lukt het mij de achtergrond scherp te houden tot een sluitertijd van ongeveer 1/20 seconde. Wordt het langer, dan kun je het beste een statief gebruiken.


En nu naar buiten! Ga fotograferen, ga experimenteren en maak die foto’s met het ‘wow’ effect! Een van de eerste en meest bekende landschapsfotografen; Ansel Adams, zei ooit: “There are no rules for good photographs, there are only good photographs”. Oftewel: je kunt alle theorieën en regels over fotografie kennen, pin je er niet op vast, breek de regels en werk met je gevoel. Uiteindelijk is een foto een herinnering, een moment en een onderdeel van je leven. Jij bent je foto en daarom zijn ze altijd al bij voorbaat gelukt!

Handig notitieblok

Maak tijdens het experimenteren notities in dit super handige notitieboekje. Bestel hier!

vintage-travel-journal
Vintage notitieboekje

Jouw mooiste foto!

Wil je jouw mooiste outdoor foto met ons delen? Upload deze dan in de outdoor fotogallerij.

 

Marloes van Pareren
Al vanaf mijn jeugd zit het reizen in mijn bloed. Vanaf het moment dat ik zelfstandig op reis kon ben ik begonnen met het ontdekken van de wereld! In het begin bestonden mijn reizen met name uit de "bekende" plekken en wilde ik zoveel mogelijk in één keer zien. Drukke schema's en lange reisafstanden dus. Inmiddels is hier wel wat verandering in gekomen en voel ik mij meer aangetrokken tot "slow travel", waarbij je langer op dezelfde plek blijft en de omgeving beter leert kennen. Als natuurfotograaf en reisjournalist wil ik mijzelf vestigen binnen Nederland.